Jak to się stało, że dziś możemy kupić koraliki szklane w fabryce Preciosa Ornela w Czechach? Poznajcie odległą historię czeskiego szkła i niezwykłych umiejętności naszych sąsiadów, którzy od ponad pięciu stuleci wytwarzają szklane arcydzieła. Tekst ten powstał po naszej ostatniej wizycie w Czechach, gdzie odbieraliśmy złożone zamówienie i dowiedzieliśmy się, że Preciosa Ornela powołała do życia nowy projekt z okazji 170-lecia istnienia fabryki w miejscowości Desná (projekt Desná Design 1874-2017). W części pierwszej opowiadamy o XIX wiecznych przedsiębiorcach, którzy zbudowali podwaliny pod współczesną fabrykę koralików szklanych.

Koraliki szklane, czyli czeska historia produkcji półfabrykatów do wyrobu biżuterii

Po czeskiej stronie Gór Izerskich nieustannie produkowane są wyroby ze szkła i szklane koraliki. Tutejsze fabryki przetrwały największe zawirowania, z jakimi mierzył się ten region przez stulecia. Szkło zapewniało dobrobyt wielu tutejszym mieszkańcom. Dziś nie za wiele się w tej kwestii zmieniło. Miasto Desná, jakie znamy, powstało w 1691 roku. Zajmuje ono tereny wcześniejszych gmin Potočná, Souš i Dolní Polubný, gdzie rozpoczęła się wielka historia szklanych koralików. Przedsiębiorczy, obyty ze światem handlowiec Bernard Unger założył w 1786 roku pierwszą hutę szkła na terenie gminy Potočná. Huta ta funkcjonowała do roku 1830. Na początku XIX wieku, w związku z osiągniętym sukcesem, powołał do życia kolejną hutę w miejscowości Soušu. Nowa fabryka nie funkcjonowała jednak tak długo i dobrze jak jego pierwsze dzieło. Unger zajął się produkcją szklanych koralików i elementów do produkcji biżuterii.

W regionie Gór Izerskich, na idealnym terenie do produkcji szkła, przez wzgląd na dostatek drewna i wody, rozpoczęły działalność fabryki specjalizujące się w tego rodzaju produkcji – Nový Svět hrabiego Harracha, a także huta szkła Riedel w Antonínovie, Kristiánovie, Novej Louce i Jizerce. Ich działalność spowodowała tymczasowy zastój rejonu Desny – do przyjazdu przedsiębiorcy włókienniczego Ignatza Friedricha, który natrafił na miejscowość Dolní Polubný i otworzył tu hutę szkła prasowanego i szkła dmuchanego, ukierunkowanego oczywiście na produkcję szklanych koralików i elementów do produkcji biżuterii – niezbędnych w branży tekstylnej. To był początek szklanej rewolucji w Górach Izerskich.

Josef Riedel Szklany Król Gór produkujący miliony koralików szklanych rocznie

W 1849 roku Josef Riedel, mąż właścicielki hut z Jizerki i Antoninova, kupił hutę szkła Polubný ze względu na jej idealne położenie przy Drodze Karkonoskiej. Droga ta łączyła Góry Izerskie z resztą świata. Huta Polubný była wymarzonym celem rozszerzania swojej działalności dla rodziny Riedel. Pierwsze lata funkcjonowania nowej fabryki były trudne. Riedel co chwilę otwierał i zamykał fabrykę, borykał się z licznymi problemami. Kiedy po chwilowym zastoju Josef podjął ostateczne wyzwanie, osiągnął tak wielki sukces, że zaczęto nazywać go Szklanym Królem Gór Izerskich. W Dolni Polubný produkowano ponad 350 ton szklanych naczyń i 25,6 miliona drobnych szklanych koralików rocznie. A do tego z roku na rok zwiększali produkcję…

Josef Riedel znany jest jako największy przedsiębiorca „szklany” w całym Cesarstwie Austro-Węgierskim. Został nagrodzony honorowym obywatelstwem Lucany nad Nisou oraz Frantiskovy Lazne. Od cesarza Franciszka Józefa I otrzymał Krzyż Kawalerski, a sam papież obdarował go Krzyżem Świętym. Dzięki przedsiębiorczości Josefa Riedla Czechy w tak dużym stopniu zawładnęły rynkiem szklanych koralików! Nie bez powodów powstał później znany i lubiany Jablonex. Riedel prowadził interesy wraz ze swoimi synami, którzy opracowywali nowe technologie i rozwijali biznes rodzinny. Produkowali szklane flakoniki do perfum, szklane wazony, naczynia, klosze do lamp w najwspanialszych zdobieniach, jak i półfabrykaty do produkcji biżuterii i koraliki szklane. Większość z tych dzieł sztuki oglądać możemy dziś w Muzeum Szkła w Jabloncu nad Nisou.